اطلاعات کامل سیب

مشخصات سیب
     درخت سيب از جمله درختان سردسيري معتدل و برگ ريز يا خزان كننده ميباشد. جوانه ها تخم مرغي شكل با چندين فلس روي هم خوابيده، برگها اره اي يا كنگره اي در داخل جوانه ها از پهنا پيچيده يا لوله شده ، داراي گوشوارك ، گلهاي سفيد يا صورتي يا قرمز بصورت گرزن ، گلبرگها تا حدودي مدور و پرچمها 15 – 50 با بساكهاي معمولا´ زرد رنگ ، تخمدان تحتاني 3 - 5 حفره خامه 2 – 5 عدد در قاعده بهم چسبيده ، ميوه پوم معمولا´ بدون سلولهاي سنگي ، كاسه گل پايا ياخزان كننده است.

شرايط آب و هوايي سیب
     تنوع زياد سازگاري كليماي سيب، باعث گرديده است كه اين درخت وسيع ترين درخت كشت شده در منطقه معتدله باشد ، بعضي از ارقام در 70 روز ميرسند و  برخي ديگر 180 روز يا بيشتر وقت لازم دارند تا برسند. بعضي خيلي مقاوم هستند و  برخي ديگر نسبتا´حساس ميباشند.  بعضـي داراي نياز سرمايي طولاني و برخي ديگر يـك دوره خيلي كوتاه نياز به سرما دارند. به علت تنوع ژنتيكي ، عموميت دادن در مورد نيازهاي آب و هـوايي ويژه سيب را مشكل ميسازد ولـي بطور كلي نياز سرمايي سيب 1600 ساعت دمـاي زير ْ7  ساتيگــراد ميباشد. در زمستان اگر سردي هوا از ْ40-  ساتيگراد تجاوز نمايد صدمه زيادي به خود درخت و ريشه آن خواهد رسيد.
     از نظر عرض جغرافيايي و ارتفاع از سطح دريا در ايران درعرض جغرافيايي 37-36 درجه شمالي و در ارتفاعات 2000-1800 متر بهترين كيفيت را دارا مي باشد. درجه حرارت بين ْ21 تا ْ25  ساتيگراد براي اكثر ارقام سيب مناسبترين حرارت براي رشد متعادل ميباشد.  رشد ميوه در بالاي  ْ30  سانتيگراد و پائين  ْ6  سانتيگراد متوقف ميشود
     درجه حرارتهاي خطرناك سرما برا ي ارقام متداول سيب در مراحل مختلف باز شدن گلها عبارتند از
      درحالت غنچه هاي نيمه باز ( رنگ گلبرگ ها ديده نميشود)  ْ4- تا  ْ3-  سانتيگراد
      در دوران تمام گل  ْ2- تا  ْ5/1-  سانتيگراد   

   در زمان تشكيل ميوه هاي جوان ( تازه از گل درآمده )  ْ2-  تا   ْ1-  سانتيگراد

شرايط خاك درخت سیب
     بطـور كلـي ريشه سيب در مقايسه با ساير انواع درختان ميوه سردسيري به شرايط مرطوب و كمي هوا مقاومت بيشتري نشان ميدهد كـه البته درجه مقاومت آن در ارقام و گونه هاي مختلف متفاوت است ولـي اين بـدان معنـي نيست كـه به تصور مقـاوم بـودن ريشه سيب از مساعدكرن خاك از نظر تنفس و زهكشي غافل بود.  بافت خاك و قابل نفوذ بودن آن به هوا در كيفيت ميوه اثر مشهودي دارد، به همين جهت خاكهاي شني- رسي يا رس- شني را به خاكهاي سنگين رسي يا زياد سبك سنگلاخي و شني ترجيح مي دهند و بهترين خـــاك شني لــومي باعمق 5/2- 2 مـــتر و با زهكش مطلوب و قابليت نگهداري رطوبت  وPH  بين 8/6 - 5/6 است.

نحوه تكثيرسیب
     روش معمول و متداول تكثير سيب كاشت بذر و انجام پيوند است كه در مورد پايه هاي رويشي ابتدا اين پايه ها از طريق خوابانيدن تكثير و سپس در محل خزانه گيري و پيوند مي شود. متداولترين روش پيوند در خزانه پيوند شكمي است

  پايه ها عموما´شامل بذر سيب و پايه هاي پاكوتاه مالينگ و مالينگ مرتون ميباشد كه در استان اصفهان اكثر باغهاي پاكوتاه با پايه MM106 ميباشد

ارقام عمده سيب
     رد دليشز، گلدن دليشز ، گلاب اصفهان ، گلاب كهنز ، سلطاني ، شفيع آبادي و اخيرا´ ارقام جديد شامل آيدارد ، فوجي ، گالا، پرايمرز ، دورنگ فرانسوي، رداسپار، گلدن اسموتي ، كه  بصورت الگويي و با پايه MM106  در منطقه كشت شده است.

آفات و بيماريهاي رايج سيب
     آفات :  كرم سيب ، شپشك واوي سيب ، كنه تارعنكبوتي ، شته ، ليسه
     بيماريها:  شانكرسيتوسپودايي ، سفيدك سطحي

  بيماريهاي فيزيولوژيك :  كمبود آهن و كمبود روي

ملاحظات
     درتركيب كشت سيب بايستي ارقام گرده زا در باغ منظور نمود زيرا اين گياه نياز به ارقام گرده دهنده دارد. فاصله كشت بسته به نوع رقم ، پايه ، خاك و مديريت متفاوت ولي بطور كلي در پايه هاي بذري حداقل فاصله 5×5 متر و در مورد پايه هاي رويشي بسته به نوع پايه و ساير عوامل فاصله هامتفاوت است. در مورد پايه هاي رويشي علاوه بر پايه هاي مالينگ ميتوان پايه هاي ديگري نيز استفاده نمود

گونه های سیب

بیش از 7500 گونه سیب شناسایی شده است . این گونه هادر نقاطفراشمالگانی،نیمه حارهومعتدلوجود دارند. چون درختان سیب به شرایطخنک کننده( chilling requirement) نیازدارند در آب وهوای استوایی گل نمی دهند.

در بین رایج ترین گونه های تجاری سیب می توان بهاین موارد اشاره کرد Braeburn( نیوزیلند) ،سیب نارنجی cox «بریتانیا – گونه قدیمی که امروزه محبوبیتگذشته را ندارد) ،فوجی ( آسیا،استرالیا) ،گالا( نیوزیلند) ،سیب طلائی( آمریکا ،اروپا) ،گرانی اسمیت ( استرالیاوکالیفرنیا) ،جونا گلد( آمریکا) ،جوناتــــان ( آمریکا) ،مکین تــاش ( کانــادا) ،سیب قرمـز( آمریکا) و نوعی سیب زمستانی ( آمریکا). تمامی این سیبها بجز نوع آخر شیرین و رنگین هستند. گرانی اسمیت ترش است و بعضی ازمردم آنرا بصورت تازه می خورند در ضمن برای آشپزی هم مطلوب هستند. پوست آن سبز روشنخالدار است . این گونه سیب برای رشد کامل نیازمند آب و هوایی گرم بوده و فصل رشدطولانی مدتی دارد اگرچه میوه های نامرغوب تر در مناطق نامناسب رویش می کنند. ] تصویر معروفی از سیب گرانی اسمیت بر روی آرم Apple Records وجود دارد) یک شرکت سازندهترانه که آهنگهای گروه  Beatlesرا منتشر می کند

طعم سیبهـــــــا

مزه سیبها برای اشخاص متفاوت است و در طول زمانتغییر می کند. مثلا" شهر واشنگتن ( آمریکا) به کشت سیب قرمز شهرت داشت اما درسالهای اخیرکشت گونه های دیگرنیز محبوبیت یافته است ؛ بعضی از مردم آمریکا سیب قرمزرا بعنوان سیبی نا مرغوب با طعمی بسیار ملایم و ساختاری نرم به حساب می آورند. اینافراد به سیبهای ترد مثل فوجی و گالا تمایل یافته اند
معمولا" سیبهای جدیدشیرین تر از انواع قدیمی هستند. بیشتر سیبهای آمریکای شمالی و اروپا طعمی شیرین وملس دارند اما سیبهای ترش طرفداران بسیار اندکی دارند. سیبهای خیلی شیرین با طعم کمترش در آسیا محبوبیت دارند. تمامی گونه سیبهای جدید نرم ولی ترد هستند. سایر مواردمورد نیاز در پرورش سیب عبارت است از پوست رنگین ، عدم وجود رنگ قهوه ای ، راحتیحمل ونقل ، امکان انبار، محصول فراوان ، مقاومت در برابر بیماریها، نمونه شکل سیبقرمز واشنگتن ، ساقه بلند( تا آفت کشها امکان نفوذ به تمامی قسمتهای میوه را داشتهباشند) و طعمی قابل قبول برای میانگین افراد. گونه های قدیمی اغلب ترش ، دارایشکلهای نابهنجارو قهوه ای هستند و دارای رنگ وساختار گوناگون می باشند. امروزهتعداد بسیار کمی از گونه های قدیمی در سطح کلان تولید می شود اما بسیاری ازاین گونهها توسط باغداران خانگی و کشاورزانی که مستقیما" محصولشان را در بازارهای محلی عرضهمی کنند به عمل می آیند.بسیاری از گونه های خارق العاده و از نظربومی مهم ، با طعمو ظاهر منحصر به فردشان برای کشف وجود دارند ؛ مبارزاتی برای حفظ سیب در سراسر جهانآغاز شده تا ازانقراض چنین میراث بومی جلوگیری شود.

گونه هایی از سیب رابخصوص برای تولیدآب سیبکشت می کنند . سیبهای آب گیری قطعا" برای خوردن بسیار ترش وزننده هستند اما با آنها یک نوشیدنی خوش طعمی تولید می شودکه با سیبهای خوراکی معمولی نمی توان تهیه نمود.

پرورش سیب

سیبها مانند بیشتر گیاهان چند ساله معمولا" بصورت لقاحغیر جنسی واز طریقپیوندتکثیر می شوند. سیبهای بذری گاهیاوقات بطور اساسی با درخت مادرتفاوت دارند. بیشتر گونه های جدید سیب بصورت سرچشمهبذری دارند که یا شانسی رشد کرده اند ویا از طریق باروری عمدی گونه های پرآتیهپرورش یافته اند. اصطلاحات بذری ، دانه سیب و تخم که در نان گونه سیب وجود داردبیانگر منشاء بذری سیب می باشد. همچنین سیبها می توانند جوانه هایی غیرعادی بوجودآورند( جهشهایی بر روی یک شاخه مجزا) . بعضی از جوانه های غیرعادی منجر به نسلهاییبهتر از گونه های مادریشان می شوند. بعضی از آنها به قدری از درخت مادر متفاوت میشوند که دیگر گونه هایی جدید به حساب می آیند.

بعضی از پرورش دهندگانسیبهای معمولی را باسیبچهیا سیبهای غیر عادی مقاوم در برابرسرما پیوند می زنند تا گونه های مقاوم تری بوجود آورند. مثلا" از دهه 40 مرکزآزمایشات Excelsior در دانشگاه مینه سوتا و ویسکانسین پیشرفت دائمی را در سیبهایمقاوم مهم که هم از نظر تجاری و هم باغداری خانگی رشد گسترده ای دارند در سراسرمینه سوتا و ویسکانسین ایجاد کرده اند . مهمترین ابداع آنها شامل Haralson فراوانترین سیب کشت شده در مینه سوتا ، Wealthy،Honeygold و Honeycrisp می باشد. شیرینی وساختار Honeycrisp به قدری مورد علاقه مصرف کنندگان است که باغداران مینه سوتادرختان پاگرفته و پربار خود را قطع می کنند تا برای این نوع سیب انبار احداث کنند – عملی کهتاکنون انجام نشده بود.

شروع به احداث باغ سیب

باغهای سیب را با کاشت درختان دو یا سه سالهاحداث می کنند. این درختان کوچک معمولا" ازگلخانهکه در آنجا درختان را با روش پیوندجوانه تولید می کنند تهیه می شود. ابتدا با استفاده از کشت بافت یا خوابانیدن شاخهیک گیاه پیوندی بصورت بذری یا کلون شده بعمل می آورند که برای رشد آن ، یک سال وقتلازم است . سپس بخش کوچکی از شاخه یک درخت بالغ ( قلمه) از گونه مورد نظررا تهیه میکنند. ساقه بالایی و شاخه های گیاه پیوندی را بریده و به جای آن قلمه را قرار میدهند. دیر یا زود این دو قسمت با هم رشد کرده و درخت سالمی را بوجود می آورند.

گیاهان پیوندی دراندازه نهایی درخت تاثیر دارند . در حالیکه بسیاری برایپرورش دهندگان ،دارای گیاهان پیوندی زیادی هستند ، این گیاهان پیوندی به صاحبانخانه فروخته می شود که فقط به داشتن چند درخت از یک یا دو گونه مختلف تمایل دارند : گیاه پیوندی بذری معمولی که یک درخت کامل بوجود می آورد یا گیاه پیوندی نیمه کوتاهکه درخت تاحدی کوچکتربه بار می آورد. گیاهان پیوندیکوتاهعموما" در برابر آسیبهای ناشی ازسرما و باد آسیب پذیرترهستند. درختان کوتاه کامل اغلب بوسیله پایه و داربست تثبیتشده و در باغهای چگالی بالا کاشته می شوند این باغات برای کشت آسانتر بوده و وحاصلخیزی هر واحد از زمین را تا حد زیادی افزایش می دهد.

بعضی از درختان ازطریق پیوند" بین ساقه ای" بین گیاه پیوندی راست ساقه و درخت که نتیجه رشد هر دوپیوند است بوجود می آیند.

پس از کاشت درخت کوچک درباغ ، باید قبل ازکسبتوانایی تحمل مقدار زیادی غذا 3 تا 5 سال ( نیمه کوتاه) یا 4 تا 10 سال ( درختانمعمولی) بزرگتر شوند .در طول این مدت پرورش مناسب شاخه های بزرگ و چیدن جوانه هاییکه رشد نا درست دارندازاهمیت زیادی برخوردار می باشد همچنین ساخت داربستی مناسب کهدر آینده سنگینی بار میوه را تحمل کند.

موقعیـت کاشت سیب

درختان سیب نسبتا" به شرایط خاک بی تفاوت هستند و دردامنه گسترده ای ازمقادیر PH و سطوح حاصلخیزی رشد می کنند. آنها حتما" باید درمقابل باد مراقبت شده ونباید در مناطق پست که در معرض آخرین سرماهای بهاری می باشندکاشته شوند. برای این درختان زهکشی مناسب ضروری بوده و خاکهای سنگین یا زمین مسطحباید به گونه ای محکم شود تا از عدم قرار گرفتن سیستم ریشه ها درخاک اشباع شده باآب مطمئن شویم.

گرده افشانـــــــی

درختان سیب با خود آمیزش پذیر نیستند ونیازبهگرده افشانی بصورت دگرگشنی دارند. مدیریت گرده افشانیبخش مهمی از پرورش درختسیب محسوب می شود. قبل از کاشت درخت مرتب کردن تولید کنندگان گرده بسیار مهم است ( گونه های سیب یا سیبچه که تامین کننده گرده هایی فراوان ، رستنی و آمیزش پذیرهستند). ممکن است باغهای میوه دارای ردیفهای یک در میان گونه های گشنی پذیریادرختان سیبچه متناوب ویا شاخه های پیوند خورده سیبچه باشند. بعضی گونه ها گرده هایبسیارمعدود یا گرده های نابارورتولید می کنند بنابراینگردهافشانان خوبی به حساب نمی آیند. پرورشگاههای گل و گیاه خوب دارای لیست گشنی پذیری گرده افشانان هستند.

گاهیاوقات پرورش دهندگانی که دارای باغستانهای قدیمی با یک گونه درخت هستند برای گردهافشانی ، دسته هایی از گلهای سیبچه را درون بشکه یا سطلهایی فراهم می کنند. پرورشدهندگان خانگی که دارای یک درخت بوده و فاقد گونه های دیگر در همسایگی اشان هستندنیز می توانند از این روش البته در مقیاس کوچک تر استفاده کنند.

پرورشدهندگان درخت هر سال هنگام گل دادن معمولا" ازگرده افشانهاییرا برای جابجایی گرده تهیهمی کنند. عموما"از کندوزنبور عسلاستفاده می شود و انجام این کار توسط زنبوردارانی صورت می گیرد که درازاء مزد به تهیه کندو مبادرت می ورزند. در باغات تجاری از زنبورهای کارگر باغینیزبعنوان گرده افشانهــــــای مکمل استفاده می شود. چون آنها نیش نمی زننداحتمالا" پرورشدهندگان خانگی در مناطق حومه ازاین زنبورها استفاده می کنند. بعضیزنبورهای وحشی مثل زنبورهای درودگر وزنبورهای تک زیدیگر ممکن است به این امرکمک کنند. بعضی مواقع ملکه های زنبورهای درشت در باغات حضور دارند اما معمولا" تعدادشان به قدری نیست تا گرده افشانهای با اهمیتی به حساب آیند.

گردهافشانی ناکافی علائمی بسیارکم داشته و برای سیبها ناگوار است و موجب کندی رسیده شدنمیوه می گردد. برای ارزیابی گرده افشانی باید دانه ها را شمرد. سیبهایی که به خوبیگرده افشانی شده اند دارای 7 تا 10 دانه بابهترین کیفیت می باشند. سیبهایی که کمتراز 3 دانه دارند معمولا" نمی رسند و در اوایل تابستان از روی درخت خواهند افتاد. گرده افشانی نا مناسب یا نتیجه کمبود گرده افشانها و یا کمبود گرده تولید شده ویابه سبب شرایط آب و هوایی نامناسب برای گرده افشانی در زمان گلدهی می باشد.

سرما هنگام گل دهی

یک مشکل کلی ، سرمای دیرهنگام است که موجبنابودی ساختارخارجی ظریف گل می شود. بهتر است برای فیلتر سازی هوا درختان درزمینهایشیبدارکاشته شوند اما شیب نباید رو به جنوب باشد ( در نیمکره شمالی) چون این کارموجب گل دادن زودرس درخت ودرنتیجه افزایش آسیب آن در برابرسرما خواهد شد. اگر سرمازیاد جدی نباشد می توان صبح قبل از تابش خورشید روی شکوفه ها روی درخت آب پاشید بااین کار امکان نجات شکوفه ها وجود دارد. آسیبهای ناشی از سرما را می توان 24 ساعتپس از سرما تخمین زد. اگر مادگی گیاه به سمت عقب برگشته بود نشان دهنده ازبین رفتنگل و عدم تولید میوه خواهد بود.

وجود منبع آب در نزدیکی محل پرورش سیب موجبتاخیر گرمای بهار می شود که نتیجه این مزیت به تاخیرافتادن شکوفایی تا زمان به حداقل رسیدن احتمال سرما می گردد. مناطقی از آمریکا مثل ساحل شرقیدریاچه میشیگان، ساحل جنوبی دریاچهانتاریوو اطراف برخی دریاچه های کوچکتر کهاین تاثیر خنک کنندگی آب به همراه خاک مناسب و خوب زهکشی شده وجود دارد پرورش سیبرا در این نواحی ممکن ساخته است .

پرورش دهندگان خانگی سیب احتمالاً امکاناستفاده از منبع آب را ندارند اما آنها می توانند از شیبهای رو به شمال یا سایرویژگیهای جغرافیایی برای تاخیراندازی شکوفایی در بهار استفاده کنند. درختان سیب ( یا هر میوه دیگر) که در آمریکا در شیبهای رو به جنوب کاشته شوند خیلی زود شکوفهداده و دربرابر سرمای بهار بسیار آسیب پذیر خواهند بود.

کاستن از بار درخت

درختان سیب هر دوسال مستعد باردهی است. اگرمیوه را در مواقعیکه درخت محصول زیادی دارد ،بار آن را کم نکنند موجب کاهش گل دهیدر سال بعد خواهد شد. کم کردن از بار درخت حتی خارج از زمان آن ، به برداشت محصولقابل توجه درهرسال کمک می کند.

آفــــــــــات

درختان سیب در مقابل تعداد از بیماریهای قلرچی وباکتریایی و آفات حشره ای آسیب پذیر هستند. تقریباً در تمامی باغات میوه برنامه هایفعال سمپاشی برای حفظ کیفیت خوب میوه ها ، سلامتی درخت و محصول زیاد انجام می شود. یکی از جریانات در حال انجام در مدیریت باغها ، استفاده از IPM یاکنترل یکپارچه آفاتاست که سمپاشیهای غیرضروری را هنگام عدو وجود آفت یا ( محتمل تر) هنگام کنترل طبیعی آنها کاهش می دهد.

سمپاشی برای آفات حشره ای نباید زمان شکوفه دهی انجام شود چون این امرموجبمرگ گرده افشانها می شود. و نیز در باغاتی که در آنها ازآفت کشها استفاده می شودنباید اجازه رشد گیاهانی که موردتوجه زنبورها هستند داده شود. شبدر سفید هلندی یکیاز انواع فراوان علفها هستند که بسیاری از زنبورها در زمان تماس با گلهای آن در سطحباغات مسموم می شوند.

از بین بیشترین بیماریهـــــای خطرناک می توان به fireblight ( بیماری باکتریایــی (و دو بیماری قارچی بهنامــــهای black spot وخال زدگی سیب ( cedar-apple rust ) اشاره کرد.

plum curlico جدی ترین آفت حشره ای محسوب میشود. سایر این آفات عبارتند از : کرم حشره و کرم سیب

.

پرورش سیب بدوناستفاده از مواد شیمیایی بسیار دشوار است اگرچه در تعداد معدودی باغ با استفاده ازگونه های مقاوم در برابربیماری و کنترلهای پرورشی بسیارخوب این کاربصورت تجاری موفق، انجام شده است. آخرین ابزاردر پرورش طبیعی ، اسپری کردن لایه نازکی ازخاک معدنیکائولیناست که موجب تشکیل مانعی طبیعی درمقابل بعضی آفات شده و مانع آفتاب سوختی سیب می گردد.

برداشت سیب

بیشتر درختان بالغ هر سال معمولاً 10-5 بوشل ( 200-100کیلوگرم) محصول سیب دارند. سیبها را با استفاده از نردبانهای سه شاخه که بگونه ایطراحی شده اند تا بین شاخه ها ثابت شوند، برداشت می کنند. گونه های کمی که چیده نمیشوند ضمن رشد بسیار زیاد محصول فراوانی می دهند که تقریباً برداشت آن ممکن نیست. درختان کوتاه هر سال تقریبا" 5-3 بوشل ( 100-50 کیلوگرم) محصول ببار میآورند.گونه های مختلف براساس محصولشان و اندازه نهایی درخت متفاوتند حتیاگرپیوند یکسانی داشته باشند.

تجـــــــارت سیب

45 میلیون تون ( سنجه وزن برابر 1000 کیلو) سیب درسال 2002 به ارزش تقریباً 10 بیلیون دلار آمریکا در جهان پرورش یافته است کهتقریباً نیمی از آنراچینتولید نموده است. آمریکابا تولید 10 درصد محصول جهان دومینتولید کننده عمده سیب می باشد. ترکیههم یکی از تولید کنندگان بزرگ اینمحصول محسوب می شود. فرانسه ، ایتالیا ، آفریقای جنوبی و شیلی در بین صادر کنندگانعمده سیب قرار دارند